In een ver verleden gaf ik een theatercursus met de titel ‘Grenzen’. Als ik deze cursus nu aan zou bieden zou dit wellicht andere associaties en verwachtingen oproepen dan destijds. Toen was grensoverschrijdend gedrag geen woord dat gebruikt werd en daar ging mijn cursus ook helemaal niet over.
De cursus was een onderzoek naar de grenzen tussen publiek en acteur, tussen verschillende disciplines als film, dans, theater, poëzie en naar de grenzen die jijzelf hebt als acteur. Het leverde geweldige voorstellingen op. Met onze theaterschooldirecteur die bijna in wilde grijpen omdat hij dacht dat zijn facilitaire medewerkers lomp en onbehouwen het podium wilden ombouwen tijdens onze voorstelling, niet wetend dat dat er allemaal bijhoorde. Met een telefoon die keihard afging onderin de tas van een vrouw in het publiek. Diezelfde vrouw die, als ze haar telefoon eindelijk gevonden heeft, ongegeneerd in onvervalst Rotterdams terugbelt terwijl ze vanuit het midden van de rij de uitgang probeert te bereiken….een ruzie met de acteurs en deze vrouw die, je raadt het al, er natuurlijk ook bij hoorde.
Ik hield van het opzoeken van grenzen en dingen uitproberen die niet volgens de regels waren. Alhoewel dat natuurlijk nooit helemaal verdwenen is omdat dat nu eenmaal in mijn makers-DNA zit, is het braafste meisje van de klas dat ik in het dagelijks leven ook ben, stiekem steeds vaker in mijn werk geslopen. Ik leerde hoe films te schrijven en probeer dat natuurlijk zo goed mogelijk te doen, volgens de regels die me aangeleerd zijn. Natuurlijk is dat ook de manier om je een vak, iets nieuws eigen te maken, je kunt pas van de regels afwijken als je weet wat de regels zijn. Zegt men. Maar het onbevangen gewoon maar wat aanklooien is eigenlijk net zo waardevol. Lef hebben en de grens opzoeken….ik was het een beetje verleerd door mijn perfectionisme en wil het goed te doen.
Het laatste weekend van mei ging ik met mijn filmteam over de grens. Letterlijk. We deden mee met het 48 Hour Film Project Antwerpen. Voor wie het project niet kent: het is een wedstrijd voor filmteams. Op vrijdagavond krijg je verplichte ingrediënten als een zin, een prop, een personage en een genre, en dan is het gaan….schrijven, weinig slapen, draaien, weinig slapen en editen. Binnen 48 uur moet de film ingeleverd zijn. We hebben dit al vaker gedaan, veel vaker…en de laatste paar keer werd ik steeds kritischer. Was mijn scenario steeds later in de nacht klaar….
Dit keer neem ik me voor iets minder perfectionistisch te zijn, niet op inhoud, niet op grote lijn, maar wel op de punten en komma’s…en om me veel minder druk te maken om wat anderen van het team bedenken wat betreft muziek, beeld en edit, die ideeën te omarmen en alle ruimte te geven. Eerlijk…ook omdat dit noodzaak is, na een heftig jaar is er gewoon nog niet zo heel veel energie. Om middernacht ligt de eerste draft klaar en dat is dan ook gelijk de laatste. Ik kan zowaar een paar uur slaap pakken.
Op zaterdag dus de draaidag. De set is opgebouwd, de eerste scene gerepeteerd en opgenomen. Het wordt warm, we worden moe en hebben nog een buitenscene die we niet gerepeteerd hebben. Nu komt het er op aan. Improvisatievermogen en helderheid van geest en….grenzen. En daarmee ook risico’s durven opzoeken en durven nemen. Ik besluit niet op safe te gaan. Omdat ik geloof in de acteurs. En omdat ik minder rationeel en daarmee minder perfectionistisch keuzes wil maken. Uit zelfbescherming, om minder energie te lekken. Niet meer en niet minder, maar niet vanzelfsprekend. Het is een scene waarin veel van de acteurs gevraagd wordt en dat moet je dan wel verdomd goed doen omdat het anders niet werkt. De tijd dringt, er wacht nog een verplaatsing naar de tweede locatie en teamleden worden ongeduldig…Toch moeten we hier tijd en aandacht voor nemen. We zoeken naar het juiste kader, het juiste licht en de juiste toon….Er is twijfel….En opeens denk ik aan de woorden van mijn poëziedocent annex bassist is die deze woorden ook weer van iemand had: Als je bang bent een valse noot te spelen, zet em dan extra hard aan, dan denkt iedereen dat het erbij hoort en werkt het.
We besluiten dit risico te nemen. Veel tijd om andere stijlen uit te proberen is er ook niet. We hebben maar 1 volledige take van deze scene, dicht op de huid. (In tegenstelling tot de vele teken die ook op onze huid zaten na deze scene, maar dat terzijde). Prachtig gespeeld, theatraal, op het randje van ‘over the top’(ik leerde het woord scenery chewing & I love it). En het belangrijkste: vol overtuiging balancerend op de grens en dat is precies waar het om gaat: de grens die je soms tegenkomt als als je mentaal niet gezond bent. Een grens die je daarna weer snel vergeet maar die wel in je onderbewuste doorettert.
Lang verhaal kort. We werden tweede, kregen verschillende prijzen waaronder prijs voor beste hoofdrol en beste scenario. We spraken de jury en dit gaf bij hen de doorslag: Onze film onderscheidt zich omdat ie het meest gewaagd is. We hebben risico’s genomen en dat wordt gewaardeerd. Vanaf nu ga ik dit weer vaker omarmen. Minder perfectionistisch als het kan, met lef en nieuwsgierigheid naar door mij ongebaande paden, grenzen en experiment waar maar mogelijk. Waarvan akte.
