Het is not done en lijkt een ongeschreven wet: Je film leg je niet uit.
Voor de korte film Es mineur maak ik een uitzondering. Ik wil proberen mijn intuïtieve schrijfproces te vangen. Wie weet inspireer ik anderen met een kijkje in mijn hoofd en keuken, en ook voor mijzelf is het een oefening in het zoeken naar en ontdekken van mijn ideale schrijfproces.
Waarschuwing: deze tekst bevat spoilers, de korte film eerst zien? Dat kan hier.
In korte tijd een korte film schrijven. Karakters bedenken, de hoofdpersoon bepalen, een emotionele lijn bedenken. Het thema ontdekken en daar op voortborduren. Structuur aanbrengen. Dat is het rationele deel. Maar het echte schrijven gaat intuïtief. Als duidelijk is wat ik wil vertellen, wat het thema en de arena zijn, kom ik in een soort flow en komen de woorden en dialogen vanzelf. Als ik vastloop google ik soms, doe research naar iets specifieks en kom door mijn kokervisie altijd op de dingen uit die ik kan gebruiken.
Bij de 48-film Es mineur die ik schreef voor Merlijn Remmig viel alles samen. Ik neem je mee in het proces. Op vrijdagavond krijgen we de volgende verplichte elementen:
Personage: Boomchirug
Zin: Dat had ik je ook kunnen vertellen
Prop: Een fotolijstje
Genre: Tragedie
Locatie: Een Bed & Breakfast in de polder.
Acteurs in de wacht: 3 mannen en een vrouw.
Het eerste overleg met Merlijn
We beginnen met het idee van een burenruzie om een boom. Over de tegenstelling tussen natuurlijk tuinieren en het strooien met gif. De diepere laag die er daardoor vanzelf inkomt is het materialisme tegenover het dicht bij de natuur leven en met het eenvoudige tevreden zijn. Een thema waar we ons allebei in kunnen vinden. Waar we binding mee hebben, dat ons inspireert. Maar is er een geschikte boom op de locatie?
Research
Een belronde levert het volgende op: De boom op onze draailocatie blijkt een Es van honderd jaar oud. Een zieke boom, wat een wrang maar geweldig toeval.
Research naar specifiek de Es, want, hoe specifieker hoe interessanter, levert inspiratie op voor de hoofdpersoon. Een Es staat bekend om het zelfherstellend vermogen door wonden in te kapselen. Iets wat de hoofdpersoon ook doet. Maar als de wond te groot is, redt de boom het niet.
De boom wordt het symbool voor de overleden vader van de hoofdpersoon. Hij wil, koste wat kost, tegen beter weten in, de boom, en daarmee zijn vader, in leven houden.
Vragen, doordenken en verdiepen
Hoe zet ik de prop en het karakter zo optimaal mogelijk in binnen dit thema?
Ik bedenk drie generaties boomchirurgen met de boom als symbool voor deze familie. (En nu pas, na drie keer herlezen van dit blog, kom ik op het woord stamboom, een voorbeeld van hoe intuïtie werkt, hoe een thema kan resoneren in je onderbewuste.) De boom geplant door opa, dan de vader die de boom verlichting wil geven en een tragische dood vindt door een val uit de boom. De zoon, mijn hoofdpersoon, die de boom liefdevol verzorgt en wil genezen.
Hoe vang ik dit zo goed mogelijk in beeld?
Ik maak van de boom een herdenkingsplek, met fotolijstje, hakbijl, snoeischaar (de instrumenten van de boomchirurg) en een kaarsje dat aangestoken wordt in het beginbeeld: Show don’t tell. Ik begin met schrijven, laat tussendoor dingen lezen en bouw stug door. Na de eerste draft stel ik weer vragen en schaaf en schaaf.
Hoe buit ik dit uit met de hoofdpersoon, welke informatie geef ik de kijker, hoe doseer ik?
De hoofdpersoon houdt een gesproken logboek bij. Ik begin bij dag 1. Maar besluit na herlezing tot iets anders. Door te benadrukken dat hij dit al lang doet begin ik bij dag 363.
Door de man van de bodem- en bomeninspectie vragen te laten stellen geef ik informatie over het tragische ongeval van een jaar geleden. Ik laat de hoofdpersoon het niet letterlijk uitspreken. Zijn emotie, zijn stem die stokt en het beeld moeten het verhaal vertellen.
De gesproken berichten eindigen op de laatste dag, precies een jaar na het tragische ongeval met vader. De hoofdpersoon neemt een besluit en spreekt voor het eerst letterlijk tot zijn vader: Sorry pa. Hier wordt het duidelijk: Het logboek staat symbool voor de band met zijn vader, als onzichtbare navelstreng met de dood.
Heb ik het genre genoeg benut?
De hoofdpersoon maakt emotionele keuzes die slecht voor hem aflopen. De boom moet vallen. Hoe dan ook. Maar ik wil naast die ontroering ook een lichtpuntje en niet alleen maar tragedie. Dus geef ik de antagonisten, symbool voor de materialisten, een komische touch mee. Zodat via de lach, de traan harder binnen komt.
De boom wordt in mijn eerste versie omgezaagd door de antagonisten, de hoofdpersoon kijkt toe. Maar is het niet tragischer als hij zelf besluit de buren voor te zijn. Hiermee maak ik de hoofdpersoon actief. Dat is schrijnend, dat schuurt, en dat willen we. Dat is tragedie pur sang.
Wat wil ik vertellen?
De boom valt, de hoofdpersoon accepteert de dood, en daarmee de dood van zijn vader.
Maar met een lichtpuntje: Van het niet aangetaste hout maakt hij een bijl: symbool van strijdbaarheid, tegen het materialisme, de grote machines die de natuur laten wijken voor aangelegde natuur en het idee van de maakbare consumptiemaatschappij.
De vruchten geeft hij mee aan zijn vader en de wind. Als symbool voor een nieuw begin en de kringloop van het leven.
Loslaten
Het grote loslaten begint. De regisseur, acteurs, cast & crew gaan met mijn kronkels aan de slag. Tijd om dingen uit te leggen is er bijna niet. Ik kom in de middag even op set langs. Zie hoe mijn script tot leven komt. Mag me verwonderen, mag ruiken aan de magie van de delen die uiteindelijk het geheel omhoog mogen tillen. Mag gaan kauwen op de logline.
Sommige dingen vallen achteraf pas op zijn plek. Zoals de titel. Die ontstond pas zondagochtend:
Es mineur.
